Cytologia dosłownie oznacza biologię komórki (z gr. kytos i logos) jest nauką o budowie wewnętrznej i funkcji komórki - będącej podstawową jednostką budulcową organizmów żywych. Cytologia jest blisko związana z nauką o tkankach - histologią.

Cytologia zajmuje się organellami komórkowymi: jądrem, mitochondrium, wakuolami, retikulum endoplazmatycznym i innymi.

Badania cytologiczne przeznaczone jest dla kobiet które ukończyły 25 rok życia lub dla tych które rozpoczęły już współżycie płciowe.

Badanie rozpoczyna się od wprowadzenia przez lekarza do pochwy wziernika, następnie poprzez wziernik wprowadzona jest na długiej rącze mała szczoteczka trójzębna. Na szczoteczkę pobierane są z dwóch miejsc próbki złuszczonego nabłonka szyjki macicy razem ze śluzem. Każdą próbkę przenosi się na osobne szkiełko, potem barwi ją i ogląda pod mikroskopem. Całe badanie jest bezbolesne, pacjentka odczuwa jedynie lekkie pocieranie w trakcie pobierania próbki.

Wyniki badania cytologicznego gotowe są po 3-4 dniach.

Dzięki badaniu cytologicznemu możemy wykryć
- stany przednowotworowe i raka szyjki macicy nawet we wczesnym stadium jego rozwoju (uleczalnym).
 - infekcję wirusem brodawczaka ludzkiego - HPV.